آشنایی با فرهنگ و نژاد استان کرمانشاه

جمعیت :

این استان بنا بر برآوردهای سال ۱۳۸۵ مجموعا ۱٫۹۰۲٫۷۶۰ نفر جمعیت دارد. مرکز این استان شهر کرمانشاه است که دارای حدود ۵۷۰٫۵۶۷ نفر جمعیت است که حدود ۳ درصد از جمعیت کل کشور را شامل می شود و از این نظر در کل کشور دارای رتبه سیزدهم است . از این تعداد ۳۵/۵۹ درصد در نقاط شهری و ۳۰/۳۹ درصد در نقاط روستائی زندگی می کرده اند و بقیه جمعیت به صورت غیر ساکن می باشند . در این استان در مقابل هر ۱۰۰ نفر زن ، ۱۰۶ نفر مرد وجود داشته است . این نسبت در بین اطفال کمتر از یک سال برابر ۱۰۷ نفر و در بزرگسالان ۶۵ ساله و بیشتر معادل ۱۳۷ نفر بوده است .

از جمعیت این استان ۱۴/۴ درصد در گروه سنی ۶۵ ساله و بیشتر قرار داشته اند . ۱۴/۵۵ درصد بین ۱۵ تا ۶۴ ساله و ۷۱/۴۰ درصد کمتر از ۱۵ ساله می باشند .

در سال ۱۳۷۵ میزان با سوادی در جمعیت ۶ ساله و بالاتر استان به ۵۷/۷۶ درصد می‌رسد که این رقم در نقاط شهری ۱۴/۹۷ درصد و در مناطق روستائی و غیر ساکن ۳۰/۹۲ درصد به دست آمده است . به عبارتی دیگر در استان به طور متوسط از هر ۱۰ نفر ۹ نفر با سواد می باشد .

نژاد :

اگر چه اظهار نظر درباره نژاد کرد ، کاری بس دشوار است ولی به نظر می رسد کردهای کرمانشاه ، همچون کردهای کردستان آریایی تبار و از ساکنان قدیم فلات ایران می باشند . این قوم یکی از شعبات نژاد آریایی است که از هزاره دوم پیش از میلاد وارد ایران شدند و در کوه های زاگرس سکنی گزیدند .
کردها مردمانی ایرانی تبارند که زبان ، فرهنگ و آداب و سنن آنان در ارتباط و پیوند با دیگر مردمان در قلمرو زیست اقوام ایرانی است . در اسناد سومری و آشوری از بخشی از اقوام ساکن در سرزمین کوهستانی شرق آشور ، شمال شرق و شرق بین النهرین و سرزمین سومر به نام کرتی یا گودی و کارتی و کارد نام برده اند و در منابع ارمنی واژه کردوخ بر اینان اطلاق شده است . در آثار یونانی سده چهارم پیش از میلاد صریحاً به واژه کردوخی اشاره شده که محققین معتقدند کردوخی که با کردها ارتباط نژادی داشته اند . از زمان هخامنش تا دوره پس از اسلام اینان به نام « کورد » و « کرد » نامیده شده اند .

زبان گویش :

زبان اهالی کرمانشاه کردی است ، زبان کردی خویشاوند نسبی زبان فارسی است زیرا اشتراک قواعد دستوری و ذخیره لغوی زبان های ایرانی نتیجه خویشاوندی نسبی آنها است . زبان کردی که شاخه ای از زبان شمال غربی ایرانی میانه است به علت داشتن ادبیات مکتوب اهمیت خاصی دارد . با این حال نفوذ زبان های دیگر در این زبان قابل توجه است . زیرا از زبان های عربی ، ارمنی ، ترکی و فارسی لغات بسیار در آن راه یافته است .

سابقه تاریخی کردها و پراکندگی آنان موجب پیدایش گویش های بیشماری شده است که از جمله آنها عبارتند از :

گویش کردی کلهری :

این گویش کردی بیشتر در میان افراد کلهر مورد استفاده واقع می شود و مناطقی که تقریباً با این گویش سخن می گویند شامل ایلات زنگنه ، سنجابی ، احمدوند ، بهتوری ، نانکلی ، پایروندها ،‌اهالی قصرشیرین ، سرپل ذهاب ، قلخانی ، کرندی ، قلعه زنجیری های ساکن کرمانشاه ، صحنه و مردم دینور است . با این تفاوت که تلفظ و لغات مردم کلهر اصیل‌تر و در سایر نقاط با توجه به همجواری با گویش های دیگر کلمات تغییر یافته است .

گویش کردی اورامی :

اکثر مردم دو ایل بزرگ لهونی در منطقه اورامان جنوبی در کرمانشاه و همچنین طوایف اورامان تخت و اورامان رزاب در حوالی کردستان و نیز ایل بزرگ باجلان که تعدادی از آنها در دشت ذهاب و بسیاری در حوالی خانقین زندگی می کنند . چندین روستا در منطقه گوران و تمامی مردم کندوله در دینور به این گویش تکلم می کنند .

گویش کردی سورانی :

طوایف متعدد جاف جوانرود و تعدادی از طوایف مهاجرگوران ، مردم دشت ذهاب و جیگیران ، سراسر بخش روانسر و تیره هایی از اهالی سنجابی با این گویش سخن می گویند . این گویش شیوه ساده ای از کرمانج است .

گویش لکی :

اهالی هرسین ، طوایف کاکاوند ، بالاوند ، جلالوند و عثمان وند به این گویش تکلم می کنند . این گویش آمیخته ای از گویش کردی کلهری و لری است . همچنین لغاتی از گویش اورامی نیز دارد .

علاوه بر گویش های کردی ، مردم کرمانشاه به زبان فارسی کرمانشاهی و مردم سنقر به زبان ترکی تکلم می کنند . لهجه فارسی کرمانشاهی خاص این دیار است . این لهجه از لحاظ ضرب المثل غنی است و واژگان کردی دگرگون شده با پرداخت در جملات فارسی کرمانشاهی ، جان می گیرد و کاربرد می یابد .

ـ مذهب :

اکثریت قریب به اتفاق جمعیت استان کرمانشاه را مسلمانان تشکیل می دهد که در حدود ۷/۹۹ درصد می باشد . در میان پیروان اسلام بیشتر شیعیان و درصدی نیز اهل تسنن می باشند . گروهی نیز زیر پوشش بدعت های دینی با نام اهل حق با حفظ آداب و مناسک و معتقدات دین کهن ایران باستان یعنی زردشتی و همچنین با التقاطی از اسلام به حیاط دینی خود ادامه می دهند .

به طور کلی اقلیت های مذهبی استان در مجموع ۱۷/۰ درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند که مهمترین آنها زردشتیان با ۱۲/۰ درصد مسیحیان ۲/۰ درصد و کلیمیان ۳/۰ درصد از کل جمعیت را دارد..