درباره فلسفه سیزده به در مورخان بر این باورند سیزده به در نیز همانند جشن نوروز به زمان جمشید شاه باز می گردد. در این باره روایت است که: «جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز (سیزده بدر) را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می کند و بار عام می دهد.

چندین سال متوالی این کار را انجام می دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین در می آید و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار می کنند».

از طرف دیگر بر اساس کتیبه های سومری و بابلی، آیین های سال نو در سومر با نام «زگموگ» و در بابل با نام «آکیتو» دوازده روز به درازا می کشیده و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار می شده.

به همین دلیل است که بسیاری در این باورند که سیزده بدر دارای سابقه ای دست کم چهار هزار ساله می باشد.

بر اساس باوری دیگر در طالع ‌نمای‌ نجومی، مردم در گذشته معتقد بودند که‌ آسمان‌ دوازده‌ برج‌ دارد و هر تولدی‌ که‌ صورت‌ می ‌گیرد دارای‌ ستاره‌ ای‌ در یکی‌ از دوازده‌ برج‌ است‌.

بنابراین اینکه کدام‌ ستاره‌ در کدام‌ برج‌ قرار گرفته، طالع‌ و خوی‌ فرد متولد شده‌ شکل‌ می ‌گیرد و خارج‌ از دوازده‌ برج‌ که‌ عدد سیزده‌ است، نابجا و نحس‌ به‌ شمار می ‌آمده‌ است و به خاطر دور کردن این نحسی در روز ۱۳ فروردین از خانه خارج شده و سیزده را به در می کردند.

فعالیت ها و آداب و رسوم سیزده به در

۱٫ غذاهای مخصوص سیزده به در

غذا برای ایرانیان کاربردهای بسیار زیادی دارد یکی از این نمونه ها جمع کردن اعضای خانواده در یک سفره و دور یک میز است. اگر آن غذا برای یک روز خاص و یک مناسبت کهن نیز پخته شده باشد، این غذا ویژه خواهد بود.

زمانی که از غذای سیزده به در حرف میزنند به طور ناخواسته ذهن ها به سمت یک غذا منحرف می شود که در اغلب سفره های ایرانی این غذا کباب است. در اکثر تفریحاتی که در طبیعت شکل می گیرد، کباب و آتیش نقش بسزایی دارند.

غذای محبوب دیگر در سیزده به در آش است که بر روی آتش پخته می شود و بعد از آن هم از کاهو سکنجبین استفاده می کنند. البته بنا به ذائقه این ترشی متفاوت است.

۲٫ معرفی بازی های سیزده به در


معمولا بعد از صرف یک غذای خوشمزه و کمی استراحت کردن در فضای باز و دلنشین افراد به بازی کردن مشغول می شوند. چرا که این روز آخرین روز تعطیل در ایام نوروز است و باید از لحظه به لحظه ی آن استفاده کرد.

هر شهر بازی مخصوص به خودش را در این روز دارد؛ اما از جمله بازی های شناخته شده می توان به بازی وسطی، هفت سنگ و زوو اشاره کرد، این بازی ها به صورت دسته جمعی انجام می شوند و پر تحرک هستند.

از جمله بازی های قدیمی هم می توان به گال بازی پرداخت که بیشتر جوان ها این بازی را در سیزده به در با چوب انجام می دهند. بچه ها نیز گرگ بازی یا لی لی انجام می دهند.

۳٫ گره زدن سبزده در سیزده به در


یکی از آداب سیزده به در سبزه گره زدن است. فلسفه سبزه گره زدن به یک افسانه زرتشتی مربوط است که بر اساس آن مردم بر این عقیده بودند که اولین شخص بر روی زمین فردی بنام کیومرث است که دو فرزند دو قولو دختر و پسر داشته که نخستین ازدواج بین آن ها انجام گرفته است.

چون در آن زمان چیزی بنام عقد نکاحی نبوده است برای همین آن ها به نشانه ازدواج شاخه یا سبزه یا را بهم گره میزنند و دستان یکدیگر را بهم می گیرند. این رسم در بین ایرانیان باستانی هم رواج پیدا می کند. به همین دلیل در زمان ما هم این کار را به همان عقیده برای بازگشایی بخت انجام می دهند.

۴٫ سبزه به آب دادن در سیزده بدر


عده ای از مردمان قدیمی بر این عقیده بودند، سبزه ای که بر روی سفره هفت سین قرار دارد انرژی های منفی و زشتی های محیط اطراف را به خود جذب می کند و به همین علت باید در روز سیزده به در که آخرین روز تعطیل نیز است، آن را به دل آبی که جاری است سپرد چرا که نشانه ی پاکی و زلالیست.

لازم به ذکر است که اعتقاد دیگری هم در این مورد وجود دارد که در میان ایرانیان باستان و زرتشتی ها رواج داشته است. این عقیده بیانگر بوده که آناهیتا خدای آب ها، دانه رو بارور می کند و به همین علت باید سبزه را به منبع و ذاتش برگرداند.